Stroga pravila u Jašunjskim manastirima

Na obroncima Babičke gore, severoistočno od Leskovca, kod sela  Babičko, Golema Njiva do Jašunje nalaze se Jašunjski manastiri- spomenička celina koja obuhvata manastire sa samog kraja XV i početka XVI veka, Vavedenje Presvete Bogorodice i Svetog Jovana Preteče.

Stariji među njima je ženski manastir Vavedenje Svete Bogorodice, koji su osnovale žene iz vizantijske carske porodice Kantakuzen. Podignut na temeljima bazilike iz 6. veka, ovaj manastir je sagrađen 1499. godine. Ktitorka manastira bila je monahinja Ksenija sa sestrama Teofom, Martom i Marijom.

Malobrojno sestrinstvo manastiru je udahnulo novi život i one su uspele da od napuštenog imanja i ruiniranih objekata stvore hram vredan poštovanja. Ne samo zbog njegovog izgleda, već zbog čuda koja se u njemu događaju. Čuda su moguća, po rečima onih koji posećuju ovu svetinju, samo uz post i iskrenu molitvu. Veliki je broj primera ozdravljenja ljudi, koji su baš na ovom mestu potražili spas. Međutim, nije dovoljno samo doći ovde i očekivati čudo.

Za razliku od većine manastira u okruženju u ovom ženskom manastiru važe stroga pravila. Prag crkve mogu preći samo kršteni, oni koji prihvataju strogi post, molitvu, ispovest i pokajanje. Ženama, koje na sebi imaju pantalone, monahinje neće dozvoliti da uđu u crkvu, ali će svakoj spremno ponuditi da se presvuče.

Još jedno od neobičnih pravila je da na sebi nemate pirsing ili tetovažu. Priroda tetovaže je kultna i magijska i crkva odbacuje tetoviranje upravo zbog njegovog mističkog značenja. Kroz tetovažu, po verovanju crkve, čovek opšti sa lukavim duhovima i demonima, a ne sa Bogom, i to je osnovni razlog zašto sestrinstvo manastira Vavedenje Presvete Bogorodice insistiraju na ovom pravilu.

Arhitektura manastira manastira Vavedenje Presvete Bogorodice je tipična za seoske i manje vlastelinske pridvorne crkve kakve su zidane pre 13. i posle 14. veka, a kompletno je živopisana 1499. godine.

Značajne izmene prvobitna crkva je doživela u 19. veku, kada je 1834. godine dobila novi ikonostas. Vredna zbirka starih ikona obuhvata i jednu ikonu Bogorodice Odigitrije, koja bi mogla biti prestona ikona sa prvobitnog ikonostasa, i od 1963. godine čuva se u Muzeju crkvenih starina u Nišu.

Manastir je za više od pet vekova postojanja više puta paljen i pljačkan. Obnavljan je 1863, 1866 i 1932. godine kada su ga naselile 32 monahinje izbegle iz Rusije posle Oktobarske revolucije.

U neposrednoj blizini ženskog nalazi se muški manastir Svetog Jovana Preteče koji je 2017. godine obeležio pola milenijuma postojanja.

U 16. veku 1517. godine manastir Svetog Jovana sagrađen je na tememelju starog hrama iz vremena Nemanjića. Manastirski hram podigao je Andronik Kantakuzen sa braćom. Porodica Kantakuzin bila je u bliskim rodbinskim vezama sa poslednjim potomcima despotske loze Brankovića.

Hram je u potpunosti živopisan, a najstarije freske u naosu, naslikane su 1524. godine zahvaljujući izvesnom Petru iz Sofije. Freske u srednjoj zoni naslikane su kasnije 1584. kada je i oslikana zapadna fasada. Značajnija obnova izvedena je 1693. godine nadziđivanjem i promenom krovne konstrukcije.

Manastir je nekoliko puta stradao od Turaka, pa je zbog toga često obnavljan i rekonstruisan. Poslednje uređenje ove pravoslavne svetinje trajalo je 11 godina i završeno 2017. i u tom periodu podignut je novi konak, zvonik i ograda oko manastira.

Prema sačuvanim zapisima Jašunjski muški manastir su tri puta posetili srpski patrijarsi – 1694, 1710 i 2017. kada je obeleženo pet vekova njegovog postojanja.

Arheološki, arhitektonski i slikarski konzervatorski radovi izvedeni su 1986. i 1987. godine. Zbog svojih istorijskih, arhitektonskih i umetničkih vrednosti Jašunjski manastiri – Svetog Jovana Preteče i manastir Vavedenja Presvete Bogorodice su 1947. godine stavljeni pod zaštitu Zavoda za zaštitu spomenika kulture Republike Srbije. Za kulturno dobro od nacionalnog značaja proglašeni su 1983. godine, a zaštićen je i prirodni ambijent u kojem se manastiri nalaze…

Jašunjski manastiri predstavljaju riznicu srednjovekovne umetnosti. Njihovi živopisni freskopisi predstavljaju svedočanstva života Srba u srednjem veku. Freske u crkvi Svetog Jovana Preteče izuzetno su važne za razumevanje umetnosti perioda od pada Despotovine do obnavljanja Patrijaršije. Oba manastira su pod zaštitom države kao spomenici kulture od velikog značaja…

Izvor: Pecina posla / Niške vesti / rts.rs