Tvrđava Fortezza dominira iznad Retimna na Kritu

Retimno ili Retimnon (grč. Ρέθυμνο, na latinici Rethimno, Rethymnon, Réthymnon ili Rhíthymnos) grad je i sedište istoimenog okruga Retimno, periferije Krit. To je i jedan od najvećih gradova ostrva Krita.

Mletačka trvđava Fortezza (italijani čitaju Forteca) u Retimnu, dominira gradom. Nalazi se na brdu Paleokastro (u prevodu Stari dvorac), a sa nje se pruža divan panoramski pogled na grad i okolinu. Do Forteze možete doći šetajući bilo kojom uličicom, ili šetajući obalom od mletačke luke, uz veliki parking, taverne u nastavku i prakinga malog levo od mora neposredno ispod tvrđave.  

Čuvena tvrđava u Retimnu nalazi se na brdu Paleokastro i sa nje se pruža impozantan pogled na ceo grad. Tokom godina prolazila je kroz mnoge promene, prema tome ko je imao dominaciju i nad celim ostrvom Krit u tom istom istorijskom periodu. Obim zidova dugačak je 1300 metara, ima pentagonalni oblik i karakterišu je četiri bedema koji nose imena Svetog Nikole, Svetog Pavla, Svete Ilije i Svetog Luke. Cena ulaznice za posetioce je 4 evra.

Prema jednom verovanju brdo na kome se nalazi Fortezza danas, je u davna vremena bilo ostrvo, koje se tokom vremena probližilo kopnu i postalo sastavni deo ostrva Krita. Veruje se, mada nije dokazano, da je brdo Paleokastro mesto gde se nalazila akropola drevnog Rithymna (Ritimna) sa hramom Apolona i svetilištem posvećenim boginji Artemidi.

Postoje pokazatelji da se na brdu nalazilo Artemidin hram u 3. veku pre Hrista, u vreme rimskog perioda. U to vreme Retimno je bio slobodan grad sa sopstenim kovanim novcem. U vizantijskom periodu, od 10 – 13. veka, istočno od brda Paleokastro je izgrađena i dobila je ime  Castrum Rethemi.  

U ranom 13. veku, neprijatelj Mletaka, pirat iz Đenove pod imenom Enriko Peskatore (Enrico Pescatore) je u želji  da ima Krit za sebe obnovio vizantijsko utvrđenje od koga danas nije ništa ostalo. Mlečani, kao pomorska sila toga doba, koja je osvojila Krit, su izgradili luku u nameri da Retimno koriste kao sklonište i bazu, na putu između Iraklia i Hanje. Retimno je u doba Mlečana postao grad čije je širenje podrazumevalo i izgradnju novih građevina.

U prvoj polovini 16. veka Mlečani su morali ojačati odbranu ostva od nadolazećih snaga Turske. Tada je odlučeno da se izgradi utvrđenje i u Retimnu. Utvrđenje je građeno  prema planu arhitekte iz Verone Michele Sanmicheli. Kamen temeljac je postavljen 8. aprila 1540, a 1570 je završena gradnja utvrđenja.

Međutim zidovi tog utvrđenja nisu bili dovoljno jaki da zaustave napade gusara Ulu Ali Reis-a, koji je bio  poreklom italijan, a koga su zarobili Brarbarosini gusari (Hajrudin Barbarosa). On je kasnije prešao u Islam i postao Paša od ALžira koga su zapamtili (ne po dobru) mnogi hrišćani na MediteransKim obalama. Ulu Ali Paša je 1571. napao Retimno sa 40 galija i uspeo da uđe u grad i sravni ga sa zemljom. Mlečani su, prethodno, napustili grad i ostavili samo 100 vojnika kao odbranu. 

Mlečanima je bilo jasno, nakon ovog događaja da je Retimnu potrebno snažnije utvrđenje kako bi se odbranili od napada sa obale. Lokalne vlasti koje su činili mletački Senat i predstavnici naroda Retimna, odabrali su brdo Plaeokastro kao najvažniju stratešku tačku u odbrani grada i počeo je rad na tvrđavi Fortezza, jednoj od najvećih i najcelovitijih građevina iz mletačkog perioda na Kirtu.  Fortezza je građena po planu vojnog inženjera Sforza Pallavicini. Kamen temeljac je položen 13. septembra 1573. a radovi na zidinama i javnim zgradama su završeni 1580.

U izgradnji, tokom sedam godina,  je učestvovalo po radnoj obavezi 107 142 stanovnika Krita pod vođstvom glavnog majstora Janisa Skordilisa (Giannis Skordilis).

U ruke Turaka je Retimno pao 1646. Izgled tvrđave se nije značajno promenio u to vreme. Mletačka katedrala San Noccol je pretvorena u džamiju sulatana Ibrahim Hana.  Na južnoj i istočnoj strani su izgrađene nove kuće za turski garnizon i administraciju.

Na početku dvadesetog veka unutračnjost Fortezze je bila puna stambenih zgrada. Međutim, nakon Drugog svetskog rata, stanovnici Fortezze su se počeli iseljavati sa prostora tvrđave i odlaziti u sam grad i okolinu. Prilikom odlaska su uništavali svoje kuće i svaki ostatak koji bi potsećao na doba Turske okupacije.

Konstatnom upotrebom Fortezze tokom vekova, ona je menjala svoj oblik i spolja i iznutra. Trebalo je dvadeset godina da se otklone štete koje su naneli ljudi i vreme, ukloni bordel koji je bio tu, kao i lokalni zatvor.

Danas možemo videti restaurirani zid i dosta zgrada, ali se na obnovi konstantno radi sa ciljem da se dođe do izgleda tvrđave što bliže originalnom iz doba Mletačke vladavine.

Izvor: Pecina posla / B.M / Ostrvo Krit

Foto: B. M (FB – LFG)