Dan kada su rođeni velikani

Da li ste znali da je jedan od najznačajnijih datuma za srpsku kulturu, umetnost i nauku upravo 22. januar? Zanimljivo je da se mnogo značajnih ličnosti, koje su zadužile naš narod i ušle u istoriju, rodilo ili umrlo baš na današnji dan.

Toma Rosandić – Na današnji dan 1878. rođen je ovaj naš vajar. Bio je prvi rektor „Akademije likovnih umetnosti“ u Beogradu, član „Srpske akademije nauka i umetnosti“. Svoje obrazovanje započeo je u Splitu, a usavršio u Veneciji i Beču. Iako je važio za dobrog klesara, svoja najbolja dela stvorio je u drvetu sa izvanrednim osećajem za njegovu materiju i strukturu. Napravio je više javnih spomenika, uključujući veliku grupu „Igrali se konji vrani“ (ispred zgrade Skupštine) i „Umorni borac“ (skulpturu na Kalemegdanu).

Sava Šumanović – Jedan od naših najvećih slikara rođen je 22. januara 1896. Bio je majstor pejzaža, mrtve prirode i aktova, osobenih tonova koji su posebno izraženi na slikama iz rodnog Srema. Njegovo stvaralaštvo karakterišu svetli tonovi, izražen osećaj za osvetljenje i sugestivno ostvarenje prostorne dubine ekspresivnim lirizmom. Dugo je živeo u Parizu, a poslednje godine života u Šidu, gde je i ubijen u Drugom svetskom ratu. Naslikao je najznačajnija dela našeg modernog slikarstva, kao što su „Doručak na travi“ i „Pijana lađa“. Njegova dela čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu i Galeriji „Sava Šumanović“ u Šidu.

Ksenija Atanasijević – Na ovaj datum 1922. godine Ksenija Atanasijević postala je prva žena koja je u Srbiji stekla titulu doktora nauka. Svoju disertaciju pod nazivom „Brunovo učenje o najmanjem“ odbranila je sa visokim ocenama. Diplomirala je čistu filozofiju sa klasičnim jezicima, bavila se prevodilačkim radom, pisala je studije, članke, metafizičke i etičke rasprave. Između ratova predavala je na Univerzitetu u Beogradu. Ksenija je ostala upamćena kao najveća srpska žena mislilac.

Mira Trailović – Na današnji dan 1924. rođena je najdominantnija ličnost srpskog teatra – Mira Trailović. Osnovala je pozorište „Atelje 212“, a kasnije i BITEF (Beogradski internacionalni teatarski festival) čiji je bila umetnički direktor. Takođe, uspeh je postigla i u svetu kao umetnički direktor Međunarodnog pozorišnog festivala u francuskog gradu Nansi. Kao režiser upoznala je beogradsku publiku sa imenima poput Ežena Joneska, Žan Pol Sartra, Edvarda Olbija, a na scenu postavila je mjuzikl „Kosa“.

Jovan Deretić – Srpski istoričar književnosti i profesor novije srpske književnosti na Filološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu rođen je 22. januara 1934. godine. Objavio je dvadesetak knjiga, uključujući „Istoriju srpske književnosti“. Ostala znalačajna dela su mu između ostalih: „Dositej i njegovo doba“, „Poetika Dositeja Obradovića“, „Ogledi iz narodnog pesništva“, „Srpski roman 1800-1950“, „Gorski vijenac Petra Petrovića Njegoša“, „Kratka istorija srpske književnosti“, „Kulturna istorija Srba“…

Tužmi događaji

Međutim, na današnji dan 1928. dogodila se i jedna tragedija za srpsku kulturu u Novom Sadu kada je izgorela zgrada Srpskog narodnog pozorišta. To je bilo reprezentativno zdanje koje je srpskom teatru poklonio veleposednik Lazar Dunđerski. Srpsko narodno pozorište osnovano je 1860. nakon objave više tekstova u „Srbskom dnevniku“ o potrebi osnivanja pozorišta, a u čemu su učestvovali i Svetozar Miletić, Jovan Đorđević i Jovan Jovanović Zmaj. Samo pozorište osnovano je na sednici Srpske čitaonice koja je kasnije ustanovila Društvo za Srpsko narodno pozorište koje je vodilo brigu o njemu i finansiralo ga.

Na današnji dan (1894) preminuo je Vojislav Ilić – srpski pisac, boem i društveni kritičar, osnivač moderne srpske lirike i tvorac verističkog izraza u srpskoj poeziji. Istog datuma (1917) svoj život je završio i Jovan Ilkić – srpski arhitekta, koji je značajno uticao na razvoj arhitekture u Srbiji u prvoj polovini 20. veka i projektovao najznačajnija zdanja u Beogradu: Skupštinu Srbije, Hotel „Moskvu“ i „Oficirski dom“ (današnji Studentski kulturni centar)…

Izvor: Pecina posla / Blic

Foto: Wikipedia, Shutterstock