Danas je Savindan

U celoj Srbiji i srpskim pravoslavnim hramovima danas se obeležava uspomena na prosvetitelja, princa i prvog srpskog arhiepiskopa–Svetog Savu.

Jedan od najvećih hramovnih i porodičnih praznika, koje obeležavaju Srpska pravoslavna crkva i njeni vernici je Savindan ili praznik Svetog Save. Ovaj datum svetkuju brojne zanatlije, a Sveti Sava je proglašen i za školsku slavu.  

Sveti Sava je najmlađi sin velikog župana Stefana Nemanje, kršten kao Rastko Nemanjić, a kada se zamonašio uzeo je ime Sava. Svoju najznačajniju misiju, Sava je obavio 1219. godine u Nikeji, kada je izdejstvovao autokefalnost srpske pravoslavne crkve.

Datum kada je preminuo crkva je ustanovila kao dan kada će se obeležavati uspomena na lik, život i delo prvog srpskog arhiepiskopa. Početkom 19. veka spevana je himna utemeljivaču samostalne Srpske pravoslavne crkve, a za školsku slavu proglašen je odlukom Sovjeta Knjažestva Srbskog u januaru 1840. godine.  Sve škole 27. januara održavaju priredbe i uz Svetosavsku himnu odaju počast velikom svetitelju, književniku i zakaonodavcu. Ove godine će to biti malo drugačije zbog pandemije Covid-19, ali se svakako obeležava.

Praznik se tradicionalno obeležava liturgijama širom srpskih hramova, a najveći broj ljudi se okupi u Hramu Svetog Save na Vračaru. Savindan se obeležava i na Pravoslavnom bogoslovskom fakultetu.

O tome koliko se u srpskom narodu poštuje i slavi čuveni prosvetitelj i svetac, govori niz manifestacija i počasti koje se organizuju u njegovu čast. Po njegovom imenu nazvana su mnogobrojna mesta u Srbiji, a na mestu gde su spaljene njegove mošti, na Vračaru, podignut je najveći pravoslavni hram na Balkanu.

Za ovaj praznik vezuju se i mnogobrojna narodna verovanja. Najveći deo njih odnosi se na pastire, stoku i vukove. Naime, verovalo se da se na Savindan stoka ne sme izvoditi u šumu, kako bi se zaštitila od vukova. Nisu se koristitila sečiva ni britve kako bi vucima čeljusti ostale sklopljene. Veruje se da i ako na ovaj dan grmi, desiće se važni događaji u državi.

Na Savindan nema nastave, ali đaci i nastavnici prisustvuju priredbama, sečenju slavskog kolača i odlaze u crkvu. Ovaj datum se proslavlja isto kao i sve druge krsne slave, pripremom slavskog kolača, koljiva i vina, i osveštanjem koje obavlja sveštenstvo Crkve.

Srpski princ, Rastko Nemanjić se kao monah Sava izborio za autokefalnost srpske crkve i postao njen prvi poglavar i zakonodavac. Pravio je škole, bolnice i manastire od kojih je naznačjniji Hilandar na Svetoj Gori, a mnogo godina kasnije proglašen je za sveca i narod ga slavi u najvećoj pravoslavnoj svetinji na Balkanu, hramu Svetog Save u Beogradu.

Najpoznatija dela Svetog Save su „Žitije svetog Simeona“, dragocenost srpske srednjovekovne književnosti kao i „Studenički tipik“, kojim je propisao uređenje i organizaciju manastirske uprave, molitve, ishrane i posta, a koji se smatra „prvim ustavom Srpske pravoslavne crkve“.

U čast svetitalja, na mestu gde su spaljene njegove mošti, na Vračaru, podignut je veliki hram svetog Save, jedno od najvećih pravoslavnih svetilišta na planeti, koji zbog svoje veličine potpuno dominira okolinom. Hram je toliko velik da se vidi i iz mnogih drugih delova Beograda, a posebno je impresivan noću, pod svetlima reflektora.

Izvor: Pecina posla / Serbia.com

Foto: Pixabay/Ilustracija