Niška, najstarija banja u Evropi

Lekovite vode sa pet izvora Niške Banje, za koje su znali još u doba Rimljana, predstavljaju idealno mesto za odmor, rekreaciju i lečenje. Niška Banja se nalazi na svega 9 kilometara od Niša, u podnožju Suve planine. Na prostorima banje pronađeni su ostaci neolitske civilizacije iz 3.300. godine pre nove ere.

Teritorija današnje Srbije bogata je termomineralnim lekovitim izvorima koji su i u dalekoj prošlosti, bili poznati i korišćeni. Još u Antici, stari Rimljani, gradili su kupatila, bazene i kaptirali izvore, na kojima su se potom lečili, uglavnom njihovi povređeni legionari. Niška Banja, po prvi put se pominje 362. godine, mada se zna da su već u 2. veku, Rimljani koristili njene izvore i to u najvećem broju oni koji su joj bili najbliži, dakle stanovnici Naisusa i Medijane. Iako su to najstariji sačuvani podaci o korišćenju vode sa prostora Niške Banje, zna se da  su na njenoj teritoriji postojala naselja počev još od praistorije. Park današnje banje, tokom Starog veka, bio je prekriven vilama, između kojih se nalazilo veliko kupatilo, koje su Rimljani posećivali radi lečenja termomineralnom vodom.

Kaptaža, koju su oni izveli nad glavnim vrelom i danas, više od 15 vekova kasnije, dobro služi. Zna se i da je rimski Naisus, grad podignut na obali Nišave, bio napajan vodom iz Niške Banje koja je u njega sprovođena mrežom keramičkih cevi.

U 5. veku, prilikom Velike seobe naroda, koja je označila velike migracije i izmenu demografske karte, dobrog dela tada poznatog sveta, Atila Hunski, opustošio je Nišku Banju, o čemu postoje sačuvani podaci. Period koji je usledio banju je poslao u senku, da bi tek u vreme kasnog srednjeg veka na njenim ruševinama bile podignute stražare, čija je svrha bila zaštita glavnog carigradskog druma. U istorijskim izvorima, sa Niškom Banjom, ponovo se srećemo 1521. godine, tokom pohoda Sulejmana Veličanstvenog na Beograd. Tada je ovaj veliki turski vladar, na svom putu ka Beogradu i Beču, neko vreme proveo u Niškoj Banji.

Nakon toga, dugo je bila carski konak, a mnogi putopisci pisali su o snazi njenih izvora, divljini koja je skriva i mermernim bazenima, preživelim još iz vremena Rimljana.

Do sredine 18. veka, Niška Banja se pretvorila u uređeno naselje i u njoj su izgrađena i rekonstruisana kupatila hladne i tople mineralne vode. Tokom četvrte decenije 20. veka Niška Banja se ugledala mondenske banje evrope, i svoj rast i razvoj, prilagođavala trendovima, zbog čega je bila popularno odmorište politačara, bogatih trgovaca, fabrikanata, ali i običnog naroda. Druga faza izgradnje Niške Banje započeinje tek nakon Drugog svetskog rata, kada je više hotela renovirano i dovršeno, a 1954. otvoren je „Inhalatorijum“, koji je bio prvi objekat tog tipa na području celog Balkana. Od tada se u Niškoj Banji intezivno gradilo. Vile, prodavnice, poslovnice, kafane i hoteli, proširili su turističku ponudu, ali i samu banjsku populaciju, te su to trenuci, kada je Niška Banja uspela da za sebe izbori, titulu jedne od najvećih i najposećenijih banja Srbije.

Zanimljivo je reći da se u sklupu Niške Banje nalazi se i „Kraljeva vila“, koja je pripadala je Jovanu Todoroviću, dvorskom advokatu, a naziv je dobila po tome što je u njoj svojevremeno često boravio kralj Aleksandar Karađorđević. Ovaj objekat podignut davne 1934. godine, a obnovljen je sredstvima dobijenim od Vlade Srbije.

Banja se nalazi na jugoistoku Srbije, od grada Niša udaljena je svega 9, a od Beograda ukupno 250 kilometara. Smeštena je nedaleko od magistralnog puta koji spaja Niš i Sofiju (Bugarska) pa nastavlja dalje prema Turskoj.  U njenoj neposrednoj blizini nalazi se ušće Nišave u Južnu Moravu, a iznad nje uzdiže se Koritnik koji dostiže visinu od 808 metara,  ogranak Suve Planine (1870 metara). Nadmorska visina Niške Banje iznosi 248 metara, a kako je središnji deo samog naselja smešten na uzvišenoj zaravni, odatle se pruža veličanstveni pogled na kotlinu.

Bogatstvo Banje predtavljaju pet izvora lekovitih voda („Glavno vrelo“, „Suva Banja“, „Školska česma“, „Banjica“ i „Pasjača“) i prirodno mineralno blato – peloida. Dva od ovih 5 izvora (Glavno vrelo i Suva banja), spadaju u topla radioktivna vrela, a Niška Banja je zbog njih smeštena među najradioktivnija srpska prirodna lečilišta.

Indikacije za lečenje u Niškoj Banji, shodno njenim lekovitim svojstvima su pre svega kardiovaskularna oboljenja, rehabilitacija bolesnika posle ugrađivanja endoproteze kuka i kolena, zatim zapljenski i funkcionalni sterilitet i bolesti respiratornih organa…

Lečenje se sprovodi različitim vidovima primene balneoterapije i to: kupanjem u radioaktivnoj vodi, ispijanjem mineralne vode, kao i inhaliranjem, a tu su i kinezi terapija, elektro terapija i terapija peloidom. Vode Niške Banje su kontraindicirane za tuberkulozu, akutne zarazne bolesti, teža oboljenja srca, kao i bolesti bubrega i nervnog sistema.

Geografski položaj Niške banje zaslužan je za veliki broj potencijalno zanimljivih izleta, na koje je moguće otići kao njen gost. Jelašnička i Sićevačka, dve veličanstvene klisure, nalaze se u krugu od svega tri i pet kilometara od Banje. Svi ljubitelji aktivnog odmora i prirode jednostavno moraju posetiti ove dragulje našeg podneblja. Cerjanska pećina nalazi se severno od banje, nedavno je istražena, a njen kanal dug je više od 4 kilometra. Manastir Sićevo podignut u 14. veku, nalazi se u Sićevačkoj klisuri, a u neposrednoj blizini banje nalaze se još dva manastira – Sveta Petka i Sveti Pantelejmon. Ljubitelji istorije mogu posetiti Spomen obeležje na brdu Čegar i Ćele kulu, koja se nalazi između Niške banje i grada Niša. Tu je takođe i antička Medijana, mesto koje je služilo kao letnjikovac rimskom imperatoru Konstantinu i bogatim ljudima koji su naseljavali antički Naisus…

Na kraju blizu je i grad Niš, koji predstavlja svojevrsnu atrakciju, prepunu kulturno-istorijskih i zabavnih sadržaja. Oni koji vole aktivan odmor mogu uživati u velikom broju različitih sportskih sadržaja u banji, poput tenisa, fudbala, rukometa, odbojke, jahanja (koje se održava u otvorenom i u zatvorenom prostoru), kuglanja… Sama banja, lepo je uređena, njen park, obuhvata 5 hektara zemljišta, a osim njega tu je i park-šuma Koritnik, sa uređenim trim stazama. Klima je umerno-kontinentalna, dakle izuzetno prijatna i blagotvorna. Iz Niške Banje moguće je i posetiti Bojanine vode izletište na Suvoj planini, odakle se može planinariti, obeleženim planinarskim trekovima različite težine.

Sve u svemu, Niška Banja, nudi kvalitetan odmor, kako za one koji dolaze da leče zdravstvene problem, tako i one, koji dolaze da odmore i uživaju… 🙂

Izvori: Pecina posla / Banje južne Srbije

Foto: Pecina posla