Petovaradinska tvrđava-„Gibraltar“ na Dunavu

Na kamenoj steni u podnožju Fruške Gore, na mestu današnje tvrđave od davnina su postojala vojna utvrđenja, a poslednja arheološka istraživanja ukazuju da je istorija ovog lokaliteta duga više od 200 hiljada godina.

Monumentalnost Tvrđave na steni i Dunav u podnožju doprineli su da mnogi Petrovaradinsku tvrđavu nazivaju „Gibraltar na Dunavu“. Po jednoj legendi ime Petrovaradin je dobijeno iz više reči – „Petra“ (na latinskom znači stena), „var“ (na mađarskom grad) i „din“ (na turskom vera), iz čega je izvedeno Petrovaradin – „grad na steni čvrst kao vera“.

Kelti su na ovom mestu boravili između 3. i 4. veka pre nove ere. U rimsko doba, u 1. veku nove ere, između Petrovaradina i današnje Sremske Kamenice postojalo je utvrđenje Cusum. U doba Vizantije na istom mestu postoja je tvrđava Petricon. U 8. veku današnji Petrovaradin je bio u frančkoj državi, a od 9. veka u sastavu srednjevekovne ugarske države, a Turci su tvrđavu zaposeli 1526. godine.

Tursko utvrđenje, nakon 160 godina, (1687) osvojili su Austrijanci i carski dvor procenjuje dugu borbu za prevlast u Podunavlju. Austrija 1692. godine započinje podizanje novog fortifikacijskog utvrđenja, koja predstavlja danas Petrovaradinsku tvrđavu. Gradnja tvrđave trajala je 88 godina, do 1780. Građena je u vreme vladavine austrijskih careva od Leopolda I do Josifa II, po sistemu građenja markiza Sebastijana Vobana, francuskog vojskovođe, arhitekte i pisca. Po ovom sistemu građene su mnoge tvrđave u Evropi, a Petrovaradinska je najveća. Ona se prostire na više od 110 hektara i naočuvanija je. Posebnost ovog sistema su visoki i strmi bedemi, grudobrani i duboki minirani šančevi, sve opasano vodenim šančevima i kanalima sa pokretnim mostovima, kontrolnim kapijama. Posebno je značajno podzemlje Tvrđave na četiri sprata, sa 16 kilometara hodnika i domorišta kao i veliki bunar, kao rezerva snabdevanja vodom u slučaju duže opsade tvrđave.  

Petrovaradin nije bio samo moćna tvrđava već i velika tamnica, u kojoj su bili zatočeni mnogi slavni ljudi. Karađorđe je posle sloma Prvog srpskog ustanka bio interniran u tvrđavi nekoliko meseci. Osim njega, u njoj je bio zatočen i jedan od prvih agitatora i nosilaca socijalističkih ideja Vasa Pelagić, kao i hrvatski književnik Antun Gustav Matoš uhapšen kao vojni dezerter.

Petrovaradinska trvrđava je sredinom 20. veka u potpunosti demilitarizovana, prograšena je istorijskim spomenikom, stavljena je pod zaštitu države i ustupljena za civilnu upotrebu. Na tvrđavi se nalaze Muzej i Arhiv Novog Sada, hoteli i restorani, ateljei i galerije likovnih umetnika, akademija umetnosti, astronomska opservatorija, planetarijum i mnogi drugi sadržaji.

Jedna od atrakcija ove tvrđave, a svakako i znak prepoznavanja je Toranj sa satom, koji dominira gornjim gradom.Toranj je izgrađen na mestu starijeg, porušenog sredinom 18. veka. Prečnik sata je preko dva metra. Brojčanik je postavljen na sve strane sveta, sati su ispisani rimskim brojevima, a kazaljke pokazuju: velika sate, a mala minute. Mehanizam sata se svakodnevno navija. Na vrhu Tornja su vetrokaz i kompas, koji umesto koplja na jarbolu ima srce… 😉

Izvor: Pecina posla /Visit Novi Sad / Serbia

Foto: Pecina posla