Srbija ima puno zanimljivih arheoloških lokaliteta, na kojima se nalaze tragovi daleke istorije na ovim prostorima. Na putovanje u period Vizantije vodi vas blog Pecina posla, a ovog puta ćemo preneti iskustva nakon obilaska Caričinog grada. Ako vas put navede u južnu Srbiju, na 29 kilometara zapadno od Leskovca i sedam od Lebana, u blizini sela Prekopčelica, na ušću reke Caričine u Svinjaricu, možete obići arheološki lokalitet Justinijana prima, poznatiji kao Caričin grad.
Kako smo saznali, Komitet Uneska, na zasedanju u Braziliji, odlučio je da se u konkurenciji za Listu svetske kulturne baštine nađe pet spomenika kulture iz Srbije, među kojima je i ovaj lokalitet. Car Justinijan I, koji je potekao iz južne Srbije, odlučio je da u rodnom kraju podigne grad koji će veličati njegovo ime. Grad Justiniana Prima leži na blagim padinama koje se spuštaju od planine Radan ka Leskovačkoj kotlini, na mestu van glavnih putnih tokova.
Ovaj slavni vladar Istočnog rimskog carstva, jedan od sedamnaest imperatora poteklih sa prostora današnje Srbije, suvereno je vladao punih 38 godina. Ostao je upamćen po naporima da obnovi i ojača Istočno hrišćansko carstvo, po zborniku rimskog prava i propisa nazvanom po njegovom imenu, ali i po neizmernoj ljubavi prema supruzi, lepoj i ambicioznoj Teodori.
Ništa manju ljubav nije gajio ni prema velelepnom gradu koji je podigao u postojbini, u podnožju Radan planine, gde je rođen oko 485. godine kao Flavije Petar Sabatije. U tom gradu utemeljeno je hrišćanstvo na Balkanu, Justinijan je proglašen za sveca, a Srpska pravoslavna crkva ga slavi u novembru.
Caričin grad je jedini antički grad u Srbiji kroz čije kapije može da se prođe. To je očuvani kompleks sa devet crkava, Gornjim gradom u kome je živelo plemstvo i sveštenstvo i Donjim, prebivalištem plebstva. Na najuzdignutijoj tački Caričinog grada, Akropolju, nalazilo se sedište crkvene uprave, sa kompleksom episkopske palate koja se, po najvišim graditeljskim standardima tog vremena, zagrevala toplim vazduhom preko podnih instalacija. Tu je bila i bazilika sa kriptom, kao i velika crkva, jedna od najmonumentalnijih vizantijskih sakralnih građevina na Balkanu.
Iskopavanja koja su počela početkom prošlog veka, sa kraćim prekidima, traju do danas. Poslednjih godina sa srpskim arheolozima rade francuske kolege koje su očarane Justinijanom primom, a u projekat su uključeni univerziteti u Parizu, Strazburu i Turu, kao i muzej Luvr. Istraživanja su skupa, sredstva nedovoljna i pored izdvajanja iz budžeta Srbije i pomoći Evropske unije.
O životu u Caričinom gradu, koji je samo osam decenija po osnivanju, razoren u napadu varvara, sačuvane su beleške vizantijskog istoričara, advokata i književnika Prokopija iz Cezareje. Vredan pažnje je i podatak o postojanju radionice za izradu stakla, u kojoj je urađen najveći mozaik u Srbiji. Caričin grad godišnje obiđe oko deset hiljada turista, a taj broj se povećava zahvaljujući turističkoj ruti, nazvanoj Put rimskih careva. Dosta toga može da se vidi, mnoge detalje pričaju vodiči, a uz pomoć mašte, slika se lepo zaokruži. U svakom slučaju preporučujemo vam da ga obiđete.
Tekst i foto: Pecina posla
Leave a Reply