Kolubarska-bitka koja je ušla u vojne udžbenike

Pre tačno jednog veka (20. januara 1921) umro je vojvoda Živojin Mišić, jedan od najvećih srpskih vojskovođa. Mišić je bio učesnik ratova od 1876. do 1878. i 1885, a u Prvom svetskom ratu komandovao je operacijama u Kolubarskoj bici, drugoj velikoj pobedi Srba nad austrougarskom vojskom. On je napisao nekoliko vojnih rasprava, od kojih je najpoznatije delo „Strategija“.

Datum kada je svoj životni vek završio veliki srpski vojskovođa, jedan je od povoda da se prisetimo svetlih momenata srpske istorije pre više od jednog veka, u vreme Velikog rata. Kolubarska bitka je svakako jedna od najznačajnih u istoriji. Ova bitka počela je 16. novembra 1914. godine, kada su se srpske trupe povukle na desnu obalu Kolubare i Ljiga, prema naredbi vrhovne komande, u pokušaju da tu zaustave prodor austrougarskih snaga.

Srpska vrhovna komanda (SVK) se nadala da će joj nabujale reke i močvarne obale pomoći u zaustavljanju prodora i izdaje direktivu da se kota Čovka mora po svaku cenu zadržati, jer je planirala da sa tih pozicija krene u protivnapad. Srpske trupe uspele su da zadrže Austrougare nekoliko dana zbog loše procene Oskara Poćoreka da su tu stacionirane srpske zaštitnice. Zbog toga je on 20. novembra u borbu uveo 15. (pravcem na front Mednik, Baćinac, Rudo) i 16. korpus VI armije (jedna divizija prema Maljenu i jedna divizija prema Bukovskoj planini).

Uvođenje novih snaga primoralo je i armiju (koja je bila brojčano nadjačana) da se povlači i ona je u noći između 21. i 22. novembra zauzela nove položaje na grebenu Suvobora, ali već tokom popodneva 22. na liniju fronta izbijaju Austrorugari. Živojin Mišić počeo je da planira protivnapad sa Suvoborskih položaja, ali je zbog teškog stanja u Maljenskom odredu odustao od te ideje, što se pokazalo kao dobra procena, jer je austrougarska vojska već 24. novembra u ogorčenoj borbi razbila Maljenski odred (u borbi je poginuo i komandant odreda). Ovaj poraz primorao je levo krilo armije na povlačenje na liniju Igrište-Babina Glava-Podovi. Napredovanje austrougarskih trupa nastavljeno je zauzimanjem kote Čovka, zbog čega se Moravska divizija prvog poziva povukla na Kremnicu, što je primoralo desno krilo Treće armije na povlačenje.

Živojin Mišić je 26. novembra ocenio situacija u kojoj se Prva armija nalazila bila jako loša i zato se odlučio da ostane na trenutnim položajima još nekoliko dana, da ne bi ugrozio ceo front srpske vojske, ali se nije izlagao mogućem porazu i na vreme je povukao glavninu snaga na položaje zapadno od Gornjeg Milanovca, odnosno liniju Lipe-Tripavac-Mramor (457)-Glavica (530)-leva obala Dičine, a povlačenje je obezbedio zaštitnicama.

Razvojem situacije, odnosno gubitak Konatice, Lazarevca, Čovke, Guboša i Maljena, uslovio je da je srpska vrhovna komanda odlučila da izvrši pripreme za povlačenje na nove položaje, na šta ju je naterao i suviše širok front. Srpska vrhovna komanda istog dana premestila je svoje sedište iz Beograda u Kragujevac. Kao poslednji pokušaj da se neprijateljsko nadiranje zaustavi, izdata je direktiva Obrenovačkom odredu da izvrši napad na Austrougare kod Konatice i Stepojevca, a Drugoj armiji da pomogne ovaj napad.

Oslobađanjem Beograda u Prvom svetskom ratu završena Kolubarska bitka. Pobeda za koju izuzetne zasluge pripadaju komandantu Prve armije, generalu Živojinu Mišiću, podigla ugled Srbije među saveznicima i učvrstila samopouzdanje srpske vojske i naroda.

Posledice bitke

Najveći značaj Kolubarske bitke bio je u tome što Austrougarska nije uspela da svojim snagama uništi Kraljevinu Srbiju, zbog čega su Centralne sile i tokom 1915. godine primorane da se bore na tri fronta i što je još bitnije Nemačka je bila primorana da pošalje pomoć u ljudstvu na Balkanski front, čime su oslabljene njene snage na preostala dva fronta, a samim tim i njene šanse da uspešno eliminiše jedan od njih.

Bitka je imala značaj i na globalnom planu. Silovita srpska pobeda odložila je ulazak u rat Bugarske, koja se spremala da uđe u rat na strani Centralnih sila, računajući da je Srbija poražena i da će bez borbe doći do teritorija oko kojih je protiv Kraljevine Srbije godinu dana ranije vodila Drugi balkanski rat. Srpska pobeda je doprinela odluci Kraljevine Italije da uđe u rat na strani Antante.

General Živojin Mišić je zbog uspešnog vođenja operacije unapređen u čin vojvode, dok je njegov suparnik Oskar Poćorek smenjen sa mesta glavnokomandujućeg Balkanske vojske krajem 1914. godina, a na njegovo mesto je postavljen nemački feldmaršal August fon Makenzen.

Značaj Kolubarske bitke u istoriji ratovanja

Kolubarska bitka ušla je u istoriju ratovanja kao jedinstven primer da se vojska, kojoj je predviđen potpun slom, za kratko vreme reorganizuje, pređe u kontraofanzivu i nanese neprijatelju odlučujući poraz. Taktika pregrupisavanja samo Prve armije i koncentrisanog udara na Šestu armiju (koja je bila razvučena na širokom frontu), koju je izveo Živojin Mišić, danas se izučava na vojnim školama širom sveta.

Kolubarska bitka je značajna i po tome što obe vojske u operacijama nisu imale strategijske rezerve, kojima bi mogle da ojačaju svoje linije tamo gde je to neophodno, već su to postizale prebacivanjem snaga sa jednog na drugi deo fronta.

Izvor: Pecina posla / Nacionalna geografija

Foto: Edukacija.rs