Spomenik oslobodiocima Niša, jedan od spomenika po kome se grad prepoznaje svečano je otkriven u samom centru grada, na Trgu Kralja Milana. Postavljen je na Vidovdan, 28. juna 1937. godine povodom obeležavanja 60 godina od oslobođenja Niša od Turaka i obeležava razdoblje oslobodilačkih ratova protiv Turaka, Bugara i Nemaca.
Spomenik oslobodiocima Niša, koji predstavlja simbol grada i njegove istorije, delo je vajara iz Antuna Avgustinčića iz Zagreba. Njegovom postavljanju, pre više od osam decenija, prisusvovao je autor i više od 10 hiljada Nišlija. Na prigodnoj svečanosti spomenik je otkrio knez namesnik Pavle Karađorđević.
Četiri najznačajnije godine tog razdoblja ubeležene su na spomeniku: 1874. i 1877. godina, period borbi za oslobođenje od Turaka i 1915.i 1918. godina, početak okupacije i oslobođenje grada u Prvom svetskom ratu. Ovaj spomenik je izrađen od crnog mermera. Sastoji se od postolja sa četiri reljefa, na kome se nalaze bronzane skulpture sa visokim postamentom u čijem je donjem delu postavljen splet figuralnih kompozicija ratnika u borbi.
Na vrhu spomenika se nalazi Konjanik, Vesnik slobode (Moravac na konju), sa zastavom slobode u desnoj ruci, na kojoj su utisnuti inicijali „SSSS“ (predstavljaju slogan „Samo sloga Srbina spašava“). Niže se nalazi friz koji predstavlja borbu Stevana Sinđelića na Čegru, a na severnoj strani Kole Rašić diže Nišlije na ustanak. Istočna i zapadna strana simbolišu događaje od 1809. do 1918. godine.
Još niže se na spomeniku nalaze četiri reljefa:
• Zaklinjanje ustanika Kole Rašića sa protom Petrom Ikonomovićem 1874. godine,
• Ulazak Kralja Milana i oslobodilačke vojske u Niš 1877. godine,
• Zakletva Kralja Aleksandra, kao regenta na odluku Narodne skupštine u Nišu iz 1915. godine da se rat ima voditi do oslobođenja svih plemena i ujedinjenja svih Južnih slovena,
• Ulazak Kralja Petra i Kralja Aleksandra sa oslobodilačkom vojskom u Niš 29. septembra 1918. godine.
Inicijativa za izgradnju spomenika pokrenuta je na komferenciji 24. februara 1902. Građani Niša, predstavnici svih društvenih slojeva, doneli su odluku o podizanju spomenika koji je imao biti spomenik svim oslobodiocima Niša i spomenik Kralju Milanu.
Tek posle Prvog svetskog rata organizovan je odbor sa zadatkom za podizanje spomenika. Kamen temeljac postavljen je 1927, na pedesetogodišnjicu oslobođenja Niša od Turaka. Spomenik oslobodiocima pod zaštitom države je od 1983. godine, a stoji i danas ponosno u centru i predstavlja jedan je od neodvojivih simbola grada, čiji su stanovnici u istoriji uvek hrabro osvajali slobodu…
Izvori: Pecina posla / Srpska istorija
Foto: Pecina posla
Leave a Reply