Viminacijum: Novi život Starog Rima 1

Viminacijum, vojni logor i čitav rimski grad ispod njiva u okolini Kostolca, tokom svoje istorije duge šest vekova bili su spona istočnjačke kulture i one sa zapada, kao i trgovaca iz celog Rimskog carstva, za kojima je ostalo toliko arheološkog blaga. Zato se Viminacijum sa pravom može nazvati jedinstvenim mestom na planeti. Udaljen je od Požarevca 17, od Beograda 96, Novog Sada 187 i od Niša 210 kilometara. Ovaj lokalitet je toliko jedinstven da je „u svoje vreme“ odoleo pandemiji kuge, a toliko vekova kasnije njemu ne može da odoli nijedan arheolog… 😉

To što je u blizini arheološkog nalazišta Viminacijum 2020. godine otkriven brod dužine između 15 i 16 metara, za koji će analize tek pokazati da li je pripadao Rimljanima, Vizantiji ili potiče iz srednjeg veka (a možda čak i iz još ranijeg praistorijskog perioda) nije direktan povod za ovaj tekst. Pravi razlog je to što sam nedavno ponovo posetio nekadašnji glavni grad rimske provincije Gornje Mezije i lično se uverio da je šteta što većina ljudi nema pojma na čemu leže sela Stari Kostolac i Drmno.

U ovoj oblasti, kraj najveće nekropole na području Rimskog carstva, nađena je grobnica cara Hostilijana, iskopana je jedinstvena grobnica sa najlepšim freskama kasne antike, ali i tajanstvena podzemna crkva – memorija, u kojoj su otkrivene kapsule sa zlatnim i srebrnim listićima, ispisanim magijskim formulama na aramejskom jeziku kojim je govorio Hrist.

U jednom od grobova viminacijumskog grada mrtvih nađen je hrišćanski relikvijar – olovni sanduk u kakvima su čuvani ostaci svetih mučenika. Ovaj je ukrašen jednom od najstarijih predstava krsta na svetu. Interdisciplinarni tim naučnika koji rade na istraživanju Viminacijuma i čija je želja i ideja da „trgovi, hramovi, pozorišta, hipodrom, kupatila, ulice i četvrti grada izrone iz oranica u kojima su se vekovima nalazili i postanu deo svetske i naše kulturne baštine, ali i simbol prepoznatljivosti dunavskog areala“, na ovom prostoru otkopali su i groblje mamuta iz ledenog doba.

Nedaleko odatle pronađen je skelet divovskog afričkog mamuta koji je ovde živeo milion godina ranije, u periodu tropskog raja, što je lokacija na kojoj je otkriven i pomenut brod. On je, pritom, samo deo jedinstvene flote brodova i čamaca koji su ko zna koliko dugo bili ukopani usred brda, na samo dva kilometra od Dunava. Razlog zašto samo detaljne analize mogu da daju odgovor na to pitanje jeste taj što je plovila konzervirao mulj presahlog toka neke velike drevne reke.

Ono što, pak, možete da vidite kada na leto budete otišli u Viminacijum i odseli u barakama rimskih legionara, odnosno šestokrevetnim sobama opremljenim modernim kupatilima, smeštenim u Limes parku, jesu Mauzolej, Terme, Amfiteatar, Memorije, Akvadukti, Severna kapija i Domus Scientiarum Viminacium.

Viminacijum Limes park

Smeštaj koji vas očekuje u Viminacijumu je nešto najpribližnije onome kako su živeli rimski legionari, ako izuzmemo da ćete koristiti pravo kupatilo, umesto termi. U ovom kampu vas očekuje i Avantura park, koji će vam posebno biti zanimljiv ukoliko Viminacijum posećujete sa decom.

Mauzolej i grobnice Viminacijuma

U grobnici koja se nalazi u centralnom delu Mauzoleja, inače najznačajnijeg mesta Viminacijuma u turističkom smislu (sad vam je jasnije da treba da požurite, jer znate šta se dešava sa mestima koja turisti mnogo vole) nekada su sahranjivane ličnosti koje su u Rimskom carstvu zauzimale visoke pozicije, i to ne bilo kako. Reč je o bustumu, kremaciji na rimski način, koja je podrazumevala da se pokojnik spali na licu mesta, a potom prekrije tankim slojem zemlje od nekoliko centimetara, i ceo prostor zatvori kamenom.

Što se tiče viminacijumskih nekropola, u njima se nalaze raznovrsni oblici grobova, među kojima su najređe korišćeni bunari i urne. Pokojnike uvijene u platneni pokrov su tada najčešće sahranjivali u old skul rakama ili su ih polagali u drvene kovčege, ali ono što bi moglo da vam rastera sve te morbidne misli u glavi jeste podatak da je tokom 25 godina istraživanja nekropola u Viminacijumu, nađeno više od 30.000 predmeta, od kojih su mnogi predstavljali unikate. Ne, a? Izdržite još samo malo.

Memorije

Dve podzemne grobnice koje ćete moći da vidite na lokalitetu, ali ne i da ih slikate, kako ih ne biste oštetili, imaju ukupno 20 grobnih mesta. Do njih se dospevalo kroz ulaz dužine pet metara, u kom su vrlo strme stepenice duge 3,7 metara, vodile na dubinu od oko tri metra, na kojoj se nalazio pod objekta. Nažalost, očuvana su samo poslednja dva stepenika. Zidovi centralnog prostora kvadratnog oblika omalterisani su krečnim malterom koji je oslikan freskama.

Zbog mestimičnih tragova zelene i crvene boje na ivicama grobnih pregrada pomenuto fotografisanje i jeste zabranjeno, ali zato vas ništa neće sprečiti da zamišljate one koji su pre toliko vekova posećivali preminule članove svoje porodice, jer su kao dokaz toga za njima ostale izlizane ivice podnih pločica.

Terme

Ove tipične rimske građevine su u Viminacijumu sasvim dovoljno očuvane da boraveći u njima sa lakoćom možete da pojmite da one nipošto nisu bile samo mesto za održavanje higijene, već i za druženje i razne druge aktivnosti… Ostaci specifičnog arhitektonskog rešenja koje odlikuje terme u Viminacijumu pomoći će vam da zamislite Rimljane koji su se tu u periodu od I do IV veka kupali u bazenima sa toplom, ali i hladnom vodom, u koje su ulazili gazeći po podovima ukrašenim mozaicima.

Amfiteatar

Još jedna tipično rimska građevina namenjena manifestacijama poput gladijatorskih borbi, borbi divljih životinja, lovu na životinje, pomorskim bitkama, egzekucijama osuđenika i drugim spektaklima, u Viminacijumu je izgrađena prvo od drveta, a onda od kamena i u njega je moglo da stane 7.000 ljudi. Nažalost, na licu mesta moći ćete da vidite samo mali deo toga, u šta spadaju i drvene tribine izgrađene u savremeno doba, kako bi se oživeo ovaj prostor.

Akvadukti Viminacijuma

Dugačak oko 10 kilometara, viminacijumski akvadukt dovodio je pijaću izvorsku vodu u antički grad i vojni logor, a o kakvom se građevinskom poduhvatu radi shvatićete iako niste poznavali majstore koji su učestvovali u njegovoj gradnji, a čija ćete imena pročitati na njegovim pojedinim segmentima. Arheolozi su i u njemu nalazili bronzani novac, a na osnovu onoga što je i dalje preostalo od njega moguće je sagledati sve elemente njegove gradnje.

Domus Scientiarum Viminacium

U sastavu nekadašnjeg rimskog grada i vojnog logora smešteni su naučnici iz multidisciplinarnih ekipa, kao i njihovi domaći i strani stručni saradnici, zahvaljujući kojima nam je sve o čemu pišemo (kao i mnogo više od toga) danas dostupno. Treba da znate i to da je do sada istraženo samo tri odsto lokaliteta, što je informacija nakon koje se samo po sebi nameće pitanje „A čega li onda sve ima u preostalih 97 odsto?!“. Upravo zbog toga arheološko nalazište Viminacijum obećava još toliko senzacionalnih otkrića, da ga u medijima sa pravom opisuju kao mesto kom na celom svetu ne postoji ništa slično.

Još bolju sliku toga steći ćete nakon posete muzejskom prostoru u sklopu Domusa, budući da je u njemu prezentovano kulturno nasleđe Viminacijuma u vidu replika i kopija antičkih originala nađenih na lokalitetu. Osim bisti svih rimskim careva koji su prošli kroz Viminacijum (ovaj deo sam slikao prilikom ranije posete jer se trenutno renovira Domus Arheološkog kampa Viminacijum), najveći utisak na vas ostaviće maketa grada i legijskog logora, koja predstavlja idealnu rekonstrukciju antičkih objekata u odgovarajućoj razmeri, a smeštena je takođe u ovoj zgradi.

Kako biste, osim u autentičnom smeštaju i na ručku, tokom kog ćete imati priliku da probate jela kakvim su se hranili Stari Rimljani (kao što su kuvana šunka u testu sa smokvama ili urme punjene lešnikom, bademima i orasima) dodatno osetili svakodnevni život rimskih legionara, u Viminacijumu je izgrađen i avantura park kod kog je najveći problem to što prethodnu grupu posetilaca organizatori turističkih tura moraju da isteruju vilama koliko je dobar.

Kao uostalom i sve na šta budete naišli u gradu čiji sjaj i ekonomski prosperitet nekada nije mogla da naruši ni kuga.

Koje su cene ulaznica?

Popularni Arheološki park „Viminacijum“ možete posetiti ako platite 600 dinara za ulaznice, odnosno 500 dinara ako vas je više od 30 u grupi. Penzioneri i deca starija od 10 godina ulaz u Viminacijum platiće 400 dinara, dok deca mlađa od 10 godina ne plaćaju ulaz…