Reč freska je italijanskog porekla (buon fresco), a koristi se kao naziv za tehniku kojom se slika izvodi na vlažnom malteru, bez ikakvog vezivnog sredstva. Ta tehnika je korišćena neprekidno, sa manjim izmenama, od 1500. godine pre nove ere sve do 18. veka.
Čuvena grandiozna kompozicija „Uspenje Presvete Bogorodice“ nalazi na zidu glavnog dela manastira Sopoćani (https://pecinaposla.com/sopocani-izvor-vere-i-remek-dela-umetnosti/). Prema mišljenju stručnjaka, smatra se za jednu od najlepših evropskih fresaka iz 13. veka.
Ova veličanstvena scena urađena je na površini većoj od 30 kvadratnih metara. U središtu kompozicije se nalazi odar Bogorodice uz koje stoje Hrist, anđeli, apostoli, arhijereji i mnogi junaci pognutih glava. Njihove figure, date u širokom, epskom, snažnom i monumentalnom toku linija, što podseća na statue umnih starogrčkih filozofa sa najlepših antičkih dela, kao da nagoveštavaju poeziju Dantea i slikarstvo Đota, vesnika renesanse.
Sve freske u glavnom delu sopoćanskog hrama nadahnute su savršenom harmonijom crteža i kolorita. One možda najbolje potvrđuju kako je istinskom geniju dovoljno samo malo boja, pa da najpotresnije saopšti neizmerno bogatstvo svojih osećanja i imaginacija. Oker, svetlozeleno, violet, malo azura (kažu da je azur bio skuplji od zlata), u naizmeničnom toku, sliva se i preliva u svim mogućim tonovima.
Zanimljivo je istaći da termin „freska“ nije zabeležen u srednjovekovnoj Srbiji, već su korišćeni izrazi kao što su napisanij obraz na stene, napisano na stene, napisan na st’lpe, stenopisanije, v’nutrudu (crkvu) ukrasiti šarovnimi dobrotami, pisanije, po(d)pisanije, ukrasiti popisanijem…
Tekst i foto: Pecina posla
Leave a Reply